Nana Kwame Adjei-Brenyah

 

Chain-Gang All-stars

Het is het romandebuut van de Amerikaans-Afrikaanse Adjei-Brenyah: Chain-Gang All-Stars, en verhalend over een alternatieve werkelijkheid, een gewelddadige alternatieve werkelijkheid. Waar mensen elkaar afslachten, zoals in de Romeinse arena’s van tweeduizend jaar geleden. Maar dit speelt zich af in de nabije toekomst, dichtbij de alledaagse werkelijkheid. Tot levenslang veroordeelde gevangen bestrijden elkaar, tot het plezier van de real-life-bezoekers en de streamings-abonnees, tot de dood erop volgt. Extreem geweld, dat is waar Adjei-Brenyah zich op richt: plastische beschrijvingen van afgehakte ledematen, doorboorde longen, magen, levers en harten. Verscheurd vlees.

Anderzijds is daar de liefde, maar ook de doorleefde gevoelens van spijt, verdriet, berouw en woede. De alternatieve gladiatoren zijn ook mensen van vlees en bloed. Centraal staat de liefde tussen de zwarte vechtmachines Loretta Thurwar en Hamara ‘Hurricane Staxxx’ Stacker. Zij zijn geliefden, maar door een door de machtige bestuurders bedachte wijziging – nog meer streams, nog meer geld, zullen tegenover elkaar komen te staan in de arena. Adjei-Brenyah voert nog meer perspectieven en personages op, zoals leden van een actiegroep die tegen zinloze bloedvergieten zijn en ook van fans het SPEL (Strafrechtelijk Programma voor Entertainment door Langgestraften), maar zij allen bevinden zich in de marge van deze fascinerende roman: het draait om Thurwar en Staxxx.

Chain-Gang All-Stars is een uiterst Amerikaans maatschappijkritische roman: in rake voetnoten hekelt de auteur het door de overheid beleden racisme tegen zijn zwarte bevolking en het onmenselijke gevangenissysteem. En dan is de apotheose van de roman de confrontatie tussen Thurwar en Staxxx. Geliefden en tegenstanders. 

Chain-Gang All-Stars, 2023 | Nederlandse vertaling Atlas Contact, 2023

Ryan Gattis

 

Zes dagen

In zijn denderende debuutroman Zes dagen vertelt Ryan Gattis over een bijzonder explosief moment in de historie van Amerika in het algemeen en Los Angeles, Californië in het bijzonder: het moment dat de witte politieagenten vrijgesproken worden van hun buitenproportionele optreden tegen de zwarte Rodney King. Het is dan 29 april 1992, in de middag. Direct breekt er in de stad tomeloos geweld uit: plunderingen, brandstichtingen, moorden. Dit zal maar liefst zes dagen aanhouden, en in die zes dagen slaan de LA-gangs hun slag. Zij maken maximaal gebruik van de chaos in de stad – wat leidt tot nog veel, veel meer doden.

Gattis laat ons kennismaken met de latino-gangs die South Central LA terroriseren. Krap aan twintigers die drugs dealen, roven en stelen en elkaar met messen en vuurwapens bestoken: een steek in de nek, poppen van dichtbij. Is het niet om macht in de hood, dan is het wel wraaklust: schiet de een een familielid van de andere gang neer, dan neemt die andere gang nog heftiger maatregelen. Een geweldsspiraal.

In Zes dagen komen ook anderen aan het woord, zoals verpleegkundige Gloria, brandweerman Anthony en een anonieme leider van een antiterrorisme-eenheid: hij vertelt dat de bendestructuur elke dag minimaal een dode oplevert. Zijn eigen team schuwt geweld overigens ook niet.

Ryan Gattis hanteert een keiharde, plastische stijl in zijn roman – de lezer zit bovenop het uiterst extreme geweld, maar anderzijds biedt hij ook ruimte aan de gevoelens van zijn personages. Op een subtiele manier verbindt hij hen overigens via familiaire en andere relaties, om tot slot, na zes dagen van oorlog en geweld, uit te komen bij Mikey Rivera, die meer in een toekomst als schrijver ziet dan als bendelid.

All Involved, 2015 | Nederlandse vertaling Nijgh & Van Ditmar, 2015

Joël Dicker

De waarheid over de zaak Harry Quebert

De waarheid over de zaak Harry Quebert is in 2012 het lijvige debuut van de jonge Zwitser Joël Dicker. De roman is een absolute bestseller in zowel Frankrijk als Nederland, maar roept ook controverse op: heeft het een aanvaardbaar literair gehalte of is het louter een good read? Het laatste is in ieder geval waar. Dicker ontvouwt, zonder noemenswaardige uitdieping van de personages, een murder-mystery dat zich afspeelt in Aurora, New Hampshire. In 1975 is de dan 15-jarige Nola Kellergan zonder een spoor verdwenen. Zij had een relatie met de veel oudere schrijver Harry Quebert. Quebert is de mentor van de jonge, succesvolle auteur Marcus Goldman, die met een writer's block kampt. Dat verandert als in het voorjaar van 2008 in de tuin van Quebert het lichaam van Nola wordt opgegraven. Door te reconstrueren wat er gebeurt is of kan zijn – en daarbij Quebert als moordenaar vrij te pleiten – poogt Goldman de waarheid bloot te leggen. En dat blijkt niet eenvoudig. De weerbarstige dorpsgemeenschap maakt het Goldman uiterst moeilijk, waardoor Dicker wel een heel lange aanloop nodig heeft om zijn – spannende – verhaal te vertellen. De waarheid over de zaak Harry Quebert is een vernuftige who-dunnit; steeds van perspectief verspringend. Dicker bokst het niettemin voor mekaar om de spanning tot het einde toe vast te houden en dus een geslaagde, al dan niet literaire roman af te leveren.

© 2012 / Nederlandse vertaling Uitgeverij De Bezige Bij © 2014 

Meer Joël Dicker: Het boek van de Baltimores (2015)   

Mordecai Richler

Salomon Gursky was hier

Sinds zijn elfde is Moses Berger geobsedeerd door de Gursky-clan, een walgelijk  rijke familie van Canadese joden. Op zijn 52e, mislukt in het leven en alcoholist, poogt Berger wanhopig het mysterie te ontrafelen van de Gursky's. In Salomon Gursky was hier laat Mordecai Richler Berger uit de school klappen over de Gursky-familie, die tijdens de Amerikaanse drooglegging een fortuin vergaart met de verkoop van alcohol en waarvan het zwarte schaap Salomon Gursky op raadselachtige wijze omgekomen is bij een vliegtuigongeluk. Moses Berger wroet, tot ongenoegen van de Gursky's, in tweehonderd jaar joods-Canadese geschiedenis. Het resultaat is een duizelingwekkende roman met magisch-realistische dimensies en een venijnig gevoel voor humor; Salomon Gursky was hier is Mordecai Richlers meesterproef – en niet voor niets in 1990 genomineerd voor de Booker Prize.  

© 1989 / Nederlandse vertaling Uitgeverij Prometheus © 1991

Verder aanbevolen Richler-leesvoer: ♦ Joshua toen en nu (1980) ♦ De bekentenissen van Barney (1997) 

Garth Risk Hallberg

Stad in brand

Stad in brand is een van dé Amerikaanse literaire sensaties van 2015. Debutant, althans als romancier, Garth Risk Hallberg streek er een voorschot van 2 miljoen dollar voor op. Een waar epos, in de meest strikte zin van het woord, dat zich afspeelt in downtown New York, grofweg tussen kerst 1976 en 13 juli 1977. New York is dan een verpauperde vuilnisbelt, een door drugs vergeven wasteland. Maar ook een broedplaats van conceptuele kunst, fotografie en ja: punk. 

Hallberg neemt zo’n dozijn personages grondig onder de loep. En het lijkt erop dat hij twaalf romans geschreven heeft met telkens een van die personages als hoofdpersoon, de romans als een metaforische kleurenwaaier heeft uitgespreid en vervolgens de uiteinden steeds verder in elkaar geschoven heeft. Wat dan ontstaat is een caleidoscopische, breed uitwaaierende roman waarin de levens van een aantal gewone en een aantal minder gewone New Yorkers vervlochten worden. De centrale positie wordt ingenomen door William Hamilton-Sweeney III, onder de naam Billy Three-Sticks legendarisch zanger van de punkband Ex Post Facto, en erfgenaam van een puissant rijke bankiersfamilie - waar hij overigens demonstratief afstand van heeft genomen. Daar omheen cirkelen Williams vriend en geliefde Mercer Goodman, zuster Regan en diens zo’n beetje ex-man Keith Lamplighter. Dan is daar Williams antagonist Nicky Chaos - en rondom hem een bende misfits, waaronder de tieners Charlie en Sam, de laatste een tragisch punkmeisje dat op oudejaarsavond neergeschoten wordt in het besneeuwde Central Park. Wie heeft dat gedaan? Politiecommissaris Larry Pulaski, journalist Richard Groskoph en zijn Vietnamese buurmeisje Jenny Nguen gaan op zoek naar het antwoord op die vraag. En dat antwoord is lastig te vinden in de eind jaren zeventig chaos van New York; het New York van verpaupering, drugs, Robert Mapplethorpe, Patti Smith en Television - wier ‘Marquee Moon’ geciteerd wordt als motto van Boek 1: Life in the hive puckered up my night / The kiss of death, the embrace of life.

En het leven wordt omarmd; ten volle omarmd. Stad in brand is opgebouwd uit zeven boeken en 94 hoofdstukken - goed voor meer dan 1.000 pagina’s. De geschiedenissen van alle belangrijke personages komen tezamen in een apocalyptische apotheose die Hallberg baseerde op de grote stroomuitval van 13 juli 1977. De climax en alle implicaties die dat met zich meebrengt - en die Hallberg koortsachtig poogt samen te brengen - is even complex als New York zelf. Het moet gezegd dat de roman compacter had gekund - door bijvoorbeeld van elke alinea een zin weg te laten - maar die lijvigheid, die exuberantie, dat nu al voldragen schrijverschap - prachtige beeldspraak, rake typeringen - kunnen maar tot een conclusie leiden. Namelijk dat Stad in brand een debuutroman is die zijn gelijke in dit tijdsgewricht nauwelijks kent. En dat een waanzinnig en spectaculair leesavontuur is.

© 2015 / Nederlandse vertaling Uitgeverij Atlas Contact © 2015

Dit is een ingekorte versie van de publicatie op Tzum: http://www.tzum.info/2016/01/recensie-garth-risk-hallberg-stad-in-brand/

Jay McInerney

Schitterlichten, grote stad 

Schitterlichten, grote stad is in 1984 een sensationeel debuut omdat hier een nieuwe stem te horen is. Een man zonder naam woont, werkt en leeft in Manhattan. Met zijn alter-ego Ted Allagash schuimt hij de New Yorkse clubs, restaurants en feesten af. De man lijkt succesvol, maar schijn bedriegt. Neonlichten, alcohol en cocaïne hebben een meedogenloze werking op de psyche van het naamloze hoofdpersonage. In Schitterlichten, grote stad beschrijft Jay McInerney – voorman van de Brat Pack-schrijvers –  op nuchtere wijze de groteske neergang van zijn jonge held in het grimmige pretpark New York. 

© 1984 / Nederlandse vertaling Uitgeverij Bert Bakker © 1985

Meer McInerney: ♦ Vreemdeling (1985) ♦ Het verhaal van mijn leven (1988) ♦ De schittering valt (1992) ♦ De laatste der Savages (1997) ♦ Modelgedrag (1998) ♦ Het goede leven (2006)

Leon de Winter

Geronimo

De vijftiende roman van Leon de Winter is een spannende. Geronimo leest als een thriller en heeft een uitermate boeiend onderwerp: wat zou er namelijk gebeurd zijn als Osama Bin Laden in de nacht van 1 op 2 mei 2011 niet zou zijn geliquideerd, maar het hebben overleefd? De Winter spint in Geronimo een ingenieus web van terrorisme, spionage en contraspionage. In Hoffman’s honger (1990) beschreef De Winter als eens eerder de wereld van spionage en stille oorlogvoering, maar in het huidige tijdsgewricht is het moslimterrorisme en de bedreiging van de Westerse beschaving een onontkoombare extra dimensie. De Winter voert als hoofdpersonage Tom Johnson ten tonele, een CIA-agent die zo’n tien missies in Afghanistan heeft voltooid. Johnson is zonder meer een realistische romanfiguur en ook De Winters kennis van de oorlogstechnologie komt geloofwaardig over. Geronimo heeft kortom alles van een zinderende, Amerikaanse thriller in de trant van grootmeester Robert Stone. Al neemt Geronimo naar het einde exponentieel in ongeloofwaardigheid toe.

Uitgeverij De Bezige Bij © 2015 

Meer (selectief) De Winter: Zoeken naar Eileen W. (1981) | La Place de la Bastille (1981) | Hoffman’s honger (1990) | God’s Gym (2002)